Księżyc

Księżyc to naturalny satelita odległy o 384,4tys. km od środka Ziemi. Jak dotąd jest on jedynym ciałem niebieskim, na jakie przemieścił się człowiek. Jego promień wynosi 1740km, a masa stanowi zaledwie 1,2% masy Ziemi. Ze względu na tak niewielką masę Księżyca jego siła grawitacji jest znacznie słabsza niż ziemska i nie posiada on atmosfery.

DANE LICZBOWE:

Średnia odległość od Ziemi 384 500 km
Średnica na równiku 3 476 km
Okres obiegu wokół Słońca 27,32 dni ziemskich
Okres obrotu 27,32 dni ziemskich
Prędkość orbitalna 1,02 km/s
Temperatura powierzchni -155 do + 105 °C
Masa (masa Ziemi = 1) 0,01
Średnia gęstość (gęstość wody = 1) 3,34
Grawitacja na powierzchni (grawitacja Ziemi = 1) 0,16
Liczba księżyców 1

Jeden obieg Księżyca wokół planety trwa 27,3 dni i jest on równy jednemu obrotowi wokół własnej osi. Z takim właśnie ruchem Księżyca wiąże się stwierdzenie, że widzimy z Ziemi tylko jedną stronę Księżyca.

 

Księżyc jest blisko 40-krotnie mniejszy od Ziemi (promień 1737km), a jego masa jest ponad 80-krotnie mniejsza od masy Ziemi. Już gołym okiem można zauważyć różnice w pozornej wielkości jego tarczy, zależne od położenia: czy znajduje się w perygeum (punkcie najbliższym Ziemi), czy też w apogeum (punkcie najodleglejszym). Nachylenie płaszczyzny orbity Księżyca do płaszczyzny ekliptyki wynosi nieco ponad 5°. Ma to ogromne znaczenie dla powstawania zjawisk zaćmień Słońca i Księżyca.

WARSTWA GRUBOŚĆ SKŁAD
skorupa 60-100 km skały i pył
płaszcz 1000km skały w stanie stałym
jądro zewnętrzne - skały w stanie półpłynnym
jądro wewnętrzne - żelazo lub skały

Najbardziej rzucającym się w oczy zjawiskiem związanym z ruchem Księżyca są regularne zmiany jego faz. Pełny obrót Księżyca wokół Ziemi trwa około 27 dni i nosi nazwę miesiąca gwiazdowego. W ruchu obiegowym odstęp pomiędzy kolejnymi identycznymi fazami Księżyca wynosi jednak 29,5 doby. Ten przedział czasu określa się mianem miesiąca synodycznego. W tym czasie można zaobserwować stopniowy przyrost „oblicza” satelity, aż do pełnego koła, a następnie jego zmniejszanie się, aż do zupełnego zaniku. Cztery główne fazy otrzymały nazwę; są to począwszy od nowiu, czyli okresu, gdy Księżyc jest niewidoczny: pierwsza kwadra, pełnia, ostatnia kwadra i ponownie nów.

Fazy Księżyca

 

Dzięki danym sejsmicznym pochodzącym z Księżyca znamy w przybliżeniu jego strukturę wewnętrzną. Jest ona podobna do struktury Ziemi, gdyż na Księżycu wyróżniamy również trzy warstwy: metalowe jądro o promieniu poniżej 300km, płaszcz podzielony na dwie części: wewnętrzną o grubości ok.500km i twardą część zewnętrzną sięgającą do głębokości 1000km, oraz ostatnią warstwę, czyli skorupę o grubości 70km.

Dzięki radzieckim i amerykańskim misjom kosmicznym znany jest dokładnie skład skał księżycowych. Skały te można podzielić na trzy rodzaje. Można wyróżnić bazalty posiadające ciemny kolor, Które są podstawowymi elementami składowymi „mórz” księżycowych. Znajdują się tu również feldszpaty, czyli krzemiany typu anortytowego i skały, które nazwano KREEP ze względu na zawartość w nich potasu i fosforu (K i P) oraz minerałów ziem rzadkich. Badania dowodzą, że różnorodność minerałów na Księżycu jest znacznie mniejsza niż na Ziemi. Szacuję się, że skały, które tworzą płaskowyże mają 3,8mld lat lub więcej, podczas gdy wiek skał tworzących morza wynosi pomiędzy 3,2 a 3,8mld lat. Na Księżycu występuje bardzo wiele kraterów, które są rezultatem bombardowania meteorytowego. Mają do 300km średnicy. W niektórych kraterach występują tarasowate zbocza i łańcuchy górskie w kształcie koncentrycznych pierścieni, a także centralnie położone wierzchołki. Inne są otoczone dużymi, jasnymi, rozchodzącymi się promieniście formacjami wyrzucanej materii. Największe kratery wypełnia zastygła lawa wulkaniczna, tworząc gładkie równiny zwane maria (morza).

Poniżej Tycho, krater o średnicy 84km, położony jest w południowowschodniej części widocznej półkuli Księżyca.

 

Pochodzenie Księżyca jest nadal wielką zagadką dla naukowców. Najbardziej prawdopodobne jest zderzenie tworzącej się Ziemi z protoplanetą. Zderzenie to wyrwało z płaszcza Ziemi ogromny jego fragment, który następnie stał się nie mającym żelazo-niklowego jądra Księżycem.

Obserwacje Księżyca

Najodpowiedniejszą porą obserwacji Księżyca jest okres około jego kwadr. Podczas tych kwadr Słońce oświetla powierzchnię pod małym kątem; cienie gór i kraterów oraz innych form stają się wówczas wyraźnie widoczne, zaprzecza to powszechnej opinii, że Księżyc najlepiej jest widoczny podczas pełni.

 

ZOBACZ: INDEX KSIĘŻYCOWY - MAPA KSIĘŻYCA

ZOBACZ: INDEX KSIĘŻYCOWY - CZ. 1

ZOBACZ: INDEX KSIĘŻYCOWY - CZ. 2

 

 

Odsłony: 15897