Rodzaje montaży astronomicznych

Używanie dobrego teleskopu ze złym montażem jest jak używanie dobrego gramofonu z zepsuta igłą. Jeżeli teleskop jest niestabilny to wiarygodna obserwacja nie jest wtedy możliwa. Montaż musi być więc absolutnie sztywny a teleskop powinien poruszać się gładko i prawidłowo. Stosuje się dwa główne typy montaży teleskopowych: azymutalny i paralaktyczny. Każdy z nich ma wiele odmian, ogólne ich cechy pozostają jednak niezmienne.

  • MONTAŻ AZYMUTALNY - to najprostszy z montaży, na którym teleskop może obracać się w wysokości (pionowo) i w azymucie (poziomo). To proste rozwiązanie ma istotną wadę: pozorny ruch sfery niebieskiej powoduje, że obserwowane obiekty należy nieustannie śledzić, poruszając teleskopem w obu osiach. Mimo tego montaże te są nadal stosowane. Teleskop na montażu horyzontalnym zainstalowany na biegunie północnym lub południowym, może śledzić gwiazdę obracając się tylko w azymucie. Jednak w każdej innej szerokości geograficznej niezbędne są dwa ruchy, w wysokości i azymucie, by utrzymać gwiazdę w polu widzenia. Montażem horyzontalnym jest zazwyczaj trójnóg umożliwiający swobodny obrót w dowolnym kierunku. Nie jest łatwo prowadzić teleskop, gdyż wymaga to dwóch niezależnych ruchów oznacza to, że montaż horyzontalny, w przeciwieństwie do równikowego, nadaje się raczej do małych teleskopów. Jest powszechnie stosowany przy obserwacjach za pomocą refraktora.

 

Montaż azymutalny

 

montaż Dobsona - jest najpopularniejszą odmiana tego typu montaży. Są stosowane jako podparcie do dużej średnicy teleskopów zwierciadlanych. Jego zaletą jest to iż jest on tani, prosty w budowie. Cała tajemnica stabilności Dobsona polega na odpowiednim doborze materiałów. Montaż Dobsona jest także lekki, gdyż nie posiada przeciwwag stanowiących zwykle prawie połowę masy teleskopu na montażu paralaktycznym.

Montaż Dobsona

 

  • MONTAŻ PARALAKTYCZNY - sprawia iż, teleskop umocowany jest na osi ustawionej równolegle do osi Ziemi. Dzięki temu, gdy teleskop obraca się ze wschodu na zachód, to ruch w górę i w dół wykonuje automatycznie. Różni się on od montażu azymutalnego tym, że jego tzw. oś biegunowa skierowany jest na północ geograficzną i nachylona do horyzontu o kąt 90 stopni minus kąt szerokości geograficznej miejsca obserwacji. Obiekty mogą być śledzone automatycznie gdy montaż taki uzupełni się o napęd. Musi on jednak być tak dobrany, aby teleskop wykonywał pełny obrót wokół osi rektascencji w czasie 24 godzin. Oprócz ułatwienia obserwacji umożliwia on także wykonywanie astrofotografii z czasami wynoszącymi nawet kilka godzin. Montaże równikowe mają różną konstrukcję, a każda z nich ma wady i zalety. Przy zakupie lub samodzielnym montażu najważniejsze, aby upewnić się, że jest on rzeczywiści solidny. Duży teleskop powinien być zainstalowany na masywnym montażu na stałe. W ogóle, reflektor newtonowski o średnicy 20cm jest największym, jaki mógłby być przenośny. Przesadą byłoby twierdzić, że każdy porządny teleskop powinien mieć montaż równikowy, nie ulega jednak wątpliwości, że montaż równikowy jest lepszy od prostego horyzontalnego.


Najczęściej stosowanymi odmianami montażu paralaktycznego są:

montaż niemiecki - szczególnie wskazany jest dla refraktorów. Teleskop jest zamontowany na jednym końcu osi, a przeciwwaga na drugim. Można go stosować w każdej szerokości geograficznej, jest stosunkowo prosty w budowie, łatwo jest doczepiać do niego różne akcesoria i dostępne jest dla niego całe niebo. Główną jego wagą jest konieczność zainstalowania przeciwwagi, co zwiększa ciężar konstrukcji.

montaż niemiecki

Montaż niemiecki


montaż widłowy - najlepiej nadaje się do refrektorów. Nie ma kłopotliwej przeciwwagi, a cała konstrukcja jest szczególnie stabilna. Jeżeli oś biegunowa i widły są dostatecznie solidne, jest to zapewne najlepszy montaż dla refrektorów Newtona, które są jednymi z najbardziej popularnych teleskopów amatorskich; znajduje się w wielu największych obserwatoriach świata.

montaż widłowy

Montaż widłowy


Wszystkie montaże paralaktyczne są skomplikowanymi konstrukcjami ponieważ posiadają system blokad i mikroruchów. W astrofotografii profesjonalnej do dokładnego prowadzenia teleskopu za obiektem stosuje się układy elektroniczne zwane autoguiderami. Są to specjalne urządzenia, które korygują najmniejsze nawet błędy ustawienia montażu, a także nierównomierność pracy mechanizmu zegarowego. Ich zasada działa polega na tym, że na chip CCD pada obraz gwiazdy prowadzenia. Specjalne oprogramowanie, steruje sygnałami wysyłanymi do mechanizmu zegarowego, nie pozwala gwieździe zniknąć ze środka pola widzenia. Silnik mechanizmu zegarowego - w zależności od potrzeb - zwalania lub przyspiesza. Droższe autoguidery posiadają własny komputerek z wyświetlaczem, a tańsze modele wymagają podłączenia do laptopa z uruchomionym programem sterującym, co z reguły też nie jest tanim rozwiązaniem i nie zawsze się sprawdza w warunkach z ujemną temperaturą powietrza.

Odsłony: 17022