Uran

Uran - siódma w kolejności od Słońca planeta Układu Słonecznego. Jest trzecią największą i czwartą najmasywniejszą planetą naszego systemu. Nazwa planety pochodzi od greckiego boga Uranosa. Stanowi to wyjątek, gdyż wszystkie pozostałe planety noszą imiona bóstw rzymskich.

DANE LICZBOWE:

Średnia odległość od słońca 2 870 000 000 km
Średnica na równiku 51 118 km
Okres obiegu wokół słońca 84,01 lat ziemskich
Okres obrotu 17godz. 14min. 24sek.
Prędkość orbitalna

6,81 km/s

Temperatura powierzchni -210°C
Masa (masa Ziemi = 1) 14,53
Średnia gęstość (gęstość wody = 1) 1,29
Grawitacja na powierzchni (grawitacja Ziemi = 1) 0,79
Liczba księżyców 27

 

Wprawdzie Urana zaliczamy do planet olbrzymów, jego masa jest prawie 22 razy mniejsza od masy Jowisza i ponad 4,5 razy większa od masy Ziemi.

Porównanie Urana z Ziemią

Średnia gęstość materii, z której zbudowana jest planeta, wynosi 1,2 g/cm3. Najbardziej prawdopodobny model budowy wewnętrznej Urana przewiduje, że skaliste jądro planety, skupiające 24% masy, jest otoczone przez grubą warstwę lodu wodnego, amoniaku i metanu, stanowiącą 65% masy planety. Pozostałe 11% masy przypada na płynno-gazowe warstwy powierzchniowe, przechodzące w sposób ciągły w rozległą atmosferę. Atmosfera Urana składa się głównie z wodoru (84%) i helu (15%), a w niższych warstwach - również z amoniaku i metanu, skupiających się często w obłoki. Warto zauważyć, że ilość helu w atmosferze Urana jest większa od ilości tego pierwiastka na Słońcu, Jowiszu i Saturnie.

Budowa wnętrza Urana

WARSTWA GRUBOŚĆ SKŁAD
Atmosfera - wodór, hel i metan
Płaszcz 10 000 km woda w postaci ciekłej i stałej, amoniak i metan
Jądro (promień) 8 000 km lita skała

Uran - jako jedyna spośród planet olbrzymów - nie ma znaczącego wewnętrznego źródła energii: wypromieniowuje tylko 1,14 razy więcej energii niż otrzymuje od Słońca. Ilość energii słonecznej padającej w jednostce czasu na jednostkę powierzchni Urana stanowi zaledwie 0,3% ilości dostarczanej Ziemi. Minimalną temperaturę 52 kelwinów ma warstwa atmosfery o ciśnieniu 100 hektopaskali (hPa), natomiast średnia temperatura na Uranie wynosi około 60 kelwinów. Ze względu na dużą bezwładność termiczną temperatura górnych warstw atmosfery Urana, zarówno po stronie oświetlonej przez Słońce, jak i nie oświetlonej, utrzymuje się mniej więcej na takim samym poziomie.

Uran jest niezwykła planetą ze względu na jedyne w swoim rodzaju położenie osi obrotu! Nachylenie jej jest zbliżone do płaszczyzny orbity planety, przez co Uran „toczy” się dosłownie jak beczka, po swojej orbicie. Na dodatek kąt nachylenia osi, wynoszący ponad 90° (tj. 97,9°), oznacza że planeta ta obraca się w przeciwną stronę niż większość pozostałych planet (podobnie obracają się Wenus i Pluton). Nie jest znana przyczyna tak dziwnego i jedynego w swoim rodzaju ustawienia osi planety: prawdopodobnie kiedyś dawno temu nastąpiło zderzenie planety z jakimś stosunkowo dużym obiektem, co doprowadziło do tak drastycznej zmiany osi obrotu.

Nachylenie Urana

W marcu 1977 r. podczas obserwacji zakrycia gwiazdy przez Urana stwierdzono obecność pierścieni wokół planety. Obecnie wiadomo, że jest to wiele wąskich "pierścionków", położonych w płaszczyźnie równikowej Urana, w odległości od środka planety wynoszącej 1,49-1,95 jej promienia. Jedenaście najlepiej widocznych pierścieni składa się głównie z brył materii o rozmiarach 0,1-1 m, ale dzięki badaniom sondy Voyager 2, która w 1986 r. przeleciała w pobliżu Urana, stwierdzono istnienie również słabych pierścieni pyłowych. Ich grubość ocenia się na 10-100 m.

Pierścienie Urana

Obecnie wiemy o istnieniu 27 księżyców Urana. Dwa największe (o promieniach równych niecałe 800 kilometrów), Tytanię i Oberona, wypatrzył już w 1787 roku odkrywca Urana, William Herschel. Pozostałe odkryto znacznie później. Dziesięć z nich dostrzegła amerykańska sonda kosmiczna Voyager 2, która przeleciała w pobliżu planety w styczniu 1986 roku. Na niektórych księżycach (np. Arielu, Umbrielu i Oberonie) występują liczne kratery.

Obserwacje Urana

W amatorskim teleskopie Uran prezentuje się jako zielonkawa tarczka o średnicy nieco powyżej 3” i jasności 5,5m. W sprzyjających warunkach planetę tę można obserwować nieuzbrojonym okiem. Z satelitów Urana amatorskim obserwacjom dostępne są dwa – Titania i Oberon; aby je dostrzec, należy się zaopatrzyć w teleskop o średnicy co najmniej 30 cm. Osobom niewprawnym odnalezienie Urana wśród tysięcy gwiazd może przysporzyć trudności: należy wcześniej zapoznać się z aktualną pozycją planety na niebie.

Odsłony: 7044