FAQ

Refraktor czy reflektor? Jaki teleskop wybrać? Oto jest pytanie...

Są dwa główne typy teleskopów: pierwszy to refraktor, który zbiera światło soczewką (układem soczewek) zwaną obiektywem, drugi - to reflektor.
Zarówno amator jak i zawodowiec w dziedzinie astronomii nieuchronnie zmierza ku specjalizacji, a to wpływa na wybór teleskopu. Obserwator Słońca oczywiście będzie wolał refraktor, podczas gdy entuzjasta planet będzie chciał mieć największe powiększenia. Z drugiej strony, bardzo owocną, choć pracochłonną dziedziną badań jest polowanie na nowe komety. Do tego celu używa się stosunkowo niedużego powiększenia, za to szerokiego pola widzenia, a niektórzy specjaliści korzystają nawet z solidnych lornetek zamiast teleskopów.
Nierozsądnie jest wydawać pieniądze na refraktor o średnicy mniejszej od 7,5 cm lub na reflektor z głównym lustrem poniżej 15 cm. Bardzo mały teleskop, który może być rzeczywiście dość tani, ma małe pole widzenia, jest nieporęczny i daje małe powiększenie. Lepiej już zainwestować w dobra lornetkę, np. 7x50. Za jej pomocą nie będzie można co prawda zobaczyć np. pierścieni Saturna, lecz z pewnością będzie bardzo przydatna.

Większość amatorów wybiera reflektor, znowu więc pojawia się problem z wydaniem pieniędzy na bardzo mały teleskop, czyli o średnicy mniejszej niż 15 cm. Wielu amatorów z powodzeniem prowadzi obserwacje za pomocą 15 cm reflektora, zwłaszcza jeśli teleskop ma montaż równikowy i napęd zegarowy. Np. widać już wtedy szczegóły na tarczy Jowisza. Wrażenie robią pierścienie Saturna, a kiedy są one silniej nachylone, wspaniale widać ich układ. Gorzej jest z Marsem, ponieważ aby dostrzec jego szczegóły, potrzebne jest stosunkowo duże powiększenie - 250 lub 300 razy dla teleskopu 15 cm. Należy pamiętać, że im bardziej obraz jest powiększony, tym jest ciemniejszy i mniej ostry.
Dużymi teleskopami amatorskimi najczęściej są reflektory. 30 cm reflektor umożliwia dojrzenie gwiazd do 14 mag, w jego zasięgu znajdują się więc setki gwiazd zmiennych. Zobaczyć można księżycowe kratery o średnicy poniżej 2 km, wyraźnie widać pasy na tarczy Jowisza oraz wiele satelitów Saturna i jego pierścienie.
Refraktory są poręczniejsze niż reflektory i mniej podatne na uszkodzenia, lecz są droższe i mają tendencję do dawania lekko kolorowych obwódek wokół jasnych obiektów takich jak gwiazdy. Ostatecznie jednak wybór należy do Ciebie...

Dlaczego w teleskopach używa się zwierciadeł?

W XVIIw. angielski fizyk Sir Isaac Newton uznał, że tradycyjne teleskopy refrakcyjne w których zainstalowane są szklane soczewki skupiające światło gwiazd, stwarzają problemy. Oglądając gwiazdę przez soczewki widzimy wokół niej kolorową obwódkę. Promień światła przechodzący przez szkło ulega załamaniu, a fale świetlne o różnych długościach załamują się pod różnymi kątami. Światło niebieskie, którego fale są krótsze niż fale świtała czerwonego, uginają się bardziej niż światło czerwone. Newton zaprojektował zatem zwierciadlany teleskop, w którym światło ogniskowały dwa lustra zrobione ze stopu cyny i miedzi znanego jako stop zwierciadłowy. Przednia strona lustra, która zbierała światło, była zakrzywiona, dzięki czemu mogła ogniskować promienie świetlne tak jak soczewki. Również w olbrzymich nowoczesnych teleskopach światło zbierają zwierciadła. Od czasów Newtona, który posługiwał się 25 - milimetrowym lusterkiem, ich rozmiary zwiększyły się aż do 6m, jak np. olbrzymie zwierciadło w dawnym Związku Radzieckim.

Dlaczego Merkurego nigdy nie widać na nocnym niebie?

Merkury zawsze trzyma się blisko Słońca, zatem bez pomocy przyrządów optycznych można go ujrzeć nisko na zachodzie po zachodzie Słońca lub nisko na wschodzie przed jego wschodem. Nawet przez teleskop można dostrzec jedynie jego fazę. Merkurego można zobaczyć, gdy przechodzi dokładnie między Słońcem a Ziemią. Wygląda na powierzchni Słońca jak czarna tarczka, znacznie ciemniejsza niż plamy. Podczas tego przejścia nie da się go zobaczyć gołym okiem a najlepszym sposobem zaobserwowania zjawiska jest rzutowanie obrazu Słońca za pomocą teleskopu.

Co to jest wiatr słoneczny?

Wiatr słoneczny - strumień cząstek o dużej energii (rzędu 500 keV - kiloelektronowoltów na cząstkę) wypływających ze Słońca. Składają się one przede wszystkim z protonów i elektronów. Słoneczny wiatr wywołuje zaburzenia pola magnetycznego Ziemi (tzw. burze magnetyczne). W pobliżu Ziemi, prędkość wiatru słonecznego waha się od 200 do 889 km/s, a średnia wartość wynosi 450 km/s. Wiatr słoneczny unosi ze słońca materię w tempie 1×109 kg/s. Istnienie słonecznego wiatru przewidzieli astronomowie L. Biermann i E.N. Perker na początku lat 50. XX w., potwierdzenie doświadczalne przyniosły badania satelitarne 1959-1962 (Łuna 2 i 3, Mariner 2).

 

Ile trwa doba gwiazdowa?

Jest to okres pomiędzy dwoma kolejnymi górowaniami punktu Barana. Doba gwiazdowa trwa 23h 56min. 4,09s.

Co to jest czas gwiazdowy?

Jest to kąt godzinny punktu Barana bądź dowolnego stałego punktu na sferze niebieskiej (np. odległej gwiazdy). Doba gwiazdowa jest krótsza o 3min. 57s. od doby słonecznej.

Dlaczego światłosiła teleskopu jest ważna w astrofotografii?

Bardzo duża światłosiła teleskopu przydatna jest w obserwacji i astrofotografii ciemnych obiektów DSO, takich jak: galaktyki, mgławice czy inne obiekty dalekiego kosmosu. Dlaczego? - ponieważ są to ciemne obiekty a czasami bardzo ciemne, a czym większa światłosiła tym jaśniejszy obraz. Z drugiej strony zbyt duża światłosiła może przeszkadzać nieco w obserwacjach planet takich jak: Jowisz, Saturn i Wenus.

Barlow - co to jest i do czego służy?

Barlow to obiektyw, który zwiększa ogniskową obiektywu teleskopu (skraca ogniskową okularu), tym samym zwiększając uzyskane powiększenie. Po umieszczeniu go w wyciągu okularowym zwiększa się uzyskane powiększenie. Niestety wskutek wzrostu powiększenia teleskopu pogarsza się jasność obrazu oraz zmniejsza się pole widzenia. Soczewka Barlowa jest wskazana dla posiadaczy teleskopów krótkoogniskowych, a chcących uzyskiwać duże powiększenia. Najpopularniejsze są Barlowy o powiększeniu 2x, ale spotyka się także 3x, 4x, 5x. Podobnie jak okulary, soczewki te dostępne są w standardach 1,25 oraz 2 cale.