Podział meteoroidów - niezbędnik

Codziennie na Ziemię trafia od 100 do 1000 ton meteorytów głównie w postaci bardzo małych ziarenek o rozmiarach rzędu milimetra i mniejszych, a najczęściej pyłu. Gołym okiem możemy zaobserwować meteor, zwany potocznie spadającą gwiazdą. Obserwatorzy nieba czekają podekscytowani na deszcze meteorów, które tworzą wyjątkowy spektakl.

W mowie potocznej często popełniane są błędy w prawidłowym nazewnictwie. Niniejszy artykuł podpowie Czytelnikom prawidłową terminologię naukową oraz pomoże zidentyfikować okresy aktywności poszczególnych rojów meteorów. Zacznijmy więc od początku czyli od definicji.

Meteoroidy – to drobne okruchy skalne (mniejsze od planetoid), poruszające się po orbitach wokół naszej gwiazdy - Słońca. Wpadające w atmosferę Ziemi meteoroidy wywołują zjawiska meteorów. Te z meteoroidów, które dotrą do powierzchni Ziemi (tzn. nie ulegną odparowaniu w atmosferze), określamy nazwą meteorytów, są to właśnie potocznie nazywane "spadające gwiazdy". Mogą one stanowić potencjalne zagrożenie dla satelitów oraz stacji kosmicznej. Jeśli są dość duże, mogą uderzyć w Ziemię i spowodować zniszczenia na jej powierzchni. Poniżej tabela, która w znakomity sposób systematyzuje podział okruchów skalnych nazywanych meteoroidami.

Klasyfikacja meteoroidów:

Rodzaj obiektu Średnica Masa Jasność Częstotliwość występowania
Mikrometeor ~10-3mm 10-12÷10-6g niewidzialne stały spadek na Ziemię
Słaby meteor ~ 1 mm 10-3 5m ÷ 6m kilka na godzinę
Jasny meteor w roju kilka mm ~ 1 g do - 2m kilka-kilkadziesiąt na godzinę
Bolid kilka cm kilka g -4m ÷-10m rzadkie, kilkadziesiąt na rok
Meteoryt > 10 cm > 100 g 10m÷-20m bardzo rzadkie, raz na kilka lat

Źródło: Desselberger Jan, Pielesz Anna, Rabiej Stanisław, Szymczyk Tomasz. Tablice matematyczne, fizyczne, chemiczne, astronomiczne, Wyd.: Park, ISBN: 13-7266-161-8, Bielsko-Biała 2003.

Deszcz meteorów to zjawisko jednoczesnego przelotu przez atmosferę ziemską roju wielu meteorów. Niniejsze zjawisko „deszczu” może spowodować, że na Ziemię w ciągu godziny może spaść ponad 100 meteorów. Rekordzistą w liczbie spadających meteorów na godzinę jest rój Leonidów. W nocy z 12 na 13 listopada 1833 roku obserwowano przeogromny deszcz meteorów z roju Leonidów, kiedy to według relacji naocznych świadków: „gwiazdy padały tak często jak śnieg podczas zamieci”. Podobny wzrost aktywności tego roju zaobserwowano w 1966 roku, kiedy udało się oszacować liczbę meteorów w ciągu godziny na jakieś 140 tysięcy. Poniżej tabela, która systematyzuje aktywność rojów meteorów obserwowanych w Polsce.


Główne roje meteorów obserwowane w Polsce:

Nazwa roju Okres aktywności Data maksimum Liczba meteorów
na h
Prędkość km/h Związany z kometą
Kwadrantydy 1-5.01 3.01 100 40 Kozik-Peltier
Lirydy 16-25.04 22.04 90 50 Thatcher
Eta Akwarydy 19.04-28.05 3.05 60 65 Halley
Delta Akwarydy 8.07-19.08 29.07 30 40 -
Perseidy 17.07-24.08 12.08 90 60 Swift-Tuttle
Drakonidy 6-10.10 10.10 okresowo >1000 ? Giacobini-Zinner
Orionidy 2.10-7.11 22.10 25 65 Halley
Taurydy 13.09-25.11 3.11; 13.11 15 30 Encke
Leonidy 14-21.11 18.11 okresowo >10 000 70 Tempel-Tuttle
Geminidy 7-17.12 14.12 65 35 -

Źródło: Desselberger Jan, Pielesz Anna, Rabiej Stanisław, Szymczyk Tomasz. Tablice matematyczne, fizyczne, chemiczne, astronomiczne, Wyd.: Park, ISBN: 13-7266-161-8, Bielsko-Biała 2003.

Mam nadzieję, że teraz nazewnictwo rodzajów meteoroidów nie ma już żadnych tajemnic przed Czytelnikami.


Opracowanie tekstu Agnieszka Zawada na podstawie:

Desselberger Jan, Pielesz Anna, Rabiej Stanisław, Szymczyk Tomasz. Tablice matematyczne, fizyczne, chemiczne, astronomiczne, Wyd.: Park, ISBN: 13-7266-161-8, Bielsko-Biała 2003.
Andrzej Karoń. Encyklopedia Układu Słonecznego, http://ksiezyce.republika.pl/table.html, 2002-2007

Odsłony: 6135