Listopad uważany jest za symbol szarugi jesiennej, kiedy całymi tygodniami nie widać nawet skrawka czystego nieba. Kiedy jednak już się odsłoni listopadowy firmament, jest co podziwiać!
W tym miesiącu najciekawszym obiektem nieba z pewnością będzie planeta Wenus, ale warte zobaczenia będzie także zakrycie Plejad przez Księżyc oraz spadające meteory z roju Leonidów.
Po zmianie czasu w październiku, przy sporządzaniu obserwacji musimy pamiętać o tym, że przeszliśmy z czasu wschodnioeuropejskiego na środkowoeuropejski (czyli z CWE na CSE), a tym samym, różnica czasu naszego i czasu uniwersalnego U. T., z dwóch godzin zmniejszyła się do jednej godziny.
Słońce
Dni skracają się coraz bardziej, co widać po wschodach i zachodach. W Warszawie 1 listopada Słońce wzejdzie 6:32, a zajdzie o 16:06, a 30 listopada wzejdzie o 7:22 a zajdzie o 15:28.
Księżyc
Kolejność faz Księżyca w listopadzie:
pierwsza kwadra (oświetlona prawa połowa tarczy) - 6 listopada o godz. 5:03
pełnia (tarcza całkowicie oświetlona) - 13 listopada o godz. 7:17
ostatnia kwadra (oświetlona lewa połowa tarczy) - 19 listopada o godz. 22:31
nów (tarcza niewidoczna) - 27 listopada o godz. 17:55
Najdalej Ziemi Księżyc znajdzie się 2 listopada o godz. 5:56 oraz 29 listopada o godz. 17:54 a najbliżej 14 listopada o godz. 11:04.
Merkury już od końca października widoczny jest krótko przed wschodem Słońca nisko nad wschodnim horyzontem w gwiazdozbiorze Panny, ale z biegiem dni jego wysokość zmniejsza się i już w połowie listopada zbliży się na tyle do Słońca, że będzie niewidoczny.
Wenus, czyli planetarna bogini miłości widoczna jest z upływem dni coraz wyżej nad południowo-zachodnim horyzontem w gwiazdozbiorze Wężownika i zbliża się od południowego wschodu do Jowisza. W większych miastach z powodu wysokiej zabudowy zobaczenie Wenus może być utrudnione. 1 listopada do Wenus zbliży się Księżyc.
Mars przez kolejny miesiąc z rzędu znajdować się będzie zbyt blisko Słońca w gwiazdozbiorze strzelca i będzie niewidoczny.
Jowisz widoczny będzie tylko przez około 2 godziny w gwiazdozbiorze Strzelca. Świecić będzie krótko po zachodzie Słońca na południowym niebie. Pod koniec miesiąca zbliży się do niego Wenus. Jowisza najłatwiej odszukać będzie 3 listopada, kiedy dołączy do niego Księżyc.
Saturn tuż przed wschodem Słońca znajdować się będzie wysoko na południowo-wschodnim niebie w gwiazdozbiorze Lwa i jest bardzo dobry do obserwacji. Najpiękniejsze zjawisko czeka nas 21 i 22 listopada, kiedy do Saturna zbliży się Księżyc.
Uran i Neptun są najtrudniejszymi do obserwacji planetami. W listopadzie noc wydłuża się na tyle, że obie planety mogą być już widoczne gołym okiem, ale wyłącznie z dala od świateł miejskich. Jeśli ktoś będzie wyposażony w teleskop, to może je odszukać w gwiazdozbiorach Wodnika i Koziorożca. 6 listopada Księżyc zbliży się po zmroku do Neptuna, a 2 dni później do Urana. Pamiętajmy, że planety bardzo łatwo odróżnić od gwiazd, gdyż są nie tylko od nich jaśniejsze, ale i nie migocą.
13 listopada wieczorem czeka nas zakrycie Plejad przez Księżyc tuż po pełni. Jasność tarczy naszego naturalnego satelity może niestety przeszkodzić w obserwacjach.
Nawet Ci, którzy niespecjalnie zajmują się miłośniczą astronomią wiedzą, że w listopadzie spadają Leonidy. Wprawdzie “gorączka Leonidów” z przełomu XX i XXI wieku już minęła, ale najbardziej wytrwali łowcy słynnego deszczu meteorów powinni zarwać noc z 18 na 19 listopada 2008r.
Tej nocy Ziemia wtargnie w niewielką chmurę drobin piasku i kamieni pozostawionych przez kometę Tempel-Tuttle na swej orbicie.
W drugiej części nocy przy sprzyjającej pogodzie i z dala od silnych świateł mamy szansę zaobserwować 15-20 „spadających gwiazd” w ciągu godziny. Zdają się one „wybiegać” z konstelacji Lwa (po łacinie – Leo, stąd ich nazwa). Leonidy są uznawane za najszybsze meteory, stąd ich śledzenie to także test na refleks.
Od 25 września do 25 listopada promieniują meteory z kompleksu Taurydów, związanego z kometą krótkookresową 2P/Encke: Południowe Taurydy (STA) i Północne Taurydy (NTA). Radianty meteorów leżą w gwiazdozbiorze Byka. Maksimum aktywności STA przypada 5 listopada, natomiast NTA 12 listopada. W obu maksimach możemy oczekiwać około pięciu meteorów na godzinę. Warto jeszcze nadmienić, że Taurydy to wolne i często bardzo jasne meteory, które na przykład dwa lata temu dawały nawet kilka bardzo jasnych bolidów na noc.
Od 15 do 25 listopada promieniują meteory z roju alfa-Monocerotydów (AMO). Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Jednorożca. Jest to rój o małej aktywności, w którym typowo obserwuje się 2-3 meteory na godzinę. Jednak często sprawia niespodzianki. Rój ten lubi popisywać się wybuchami aktywności. W 1995 r. przez pięć minut ZHR (zenitalna liczba godzinna) wynosiła dla niego aż około 420, a cały rozbłysk trwał 30 minut.