Niebo w styczniu 2009

Niebo w styczniu 2009 - AstronomiaW styczniu noce są coraz krótsze a Słońce na coraz dłużej pojawia się nad horyzontem. Ponadto styczeń szykuje nam kilka niespodzianek w postaci: zakrycia Plejad przez Księżyc, obrączkowego zaćmienia Słońca czy jasnej komety. Wysokie maksimum aktywności Kwadrantydów też powinno być nie lada atrakcją dla fanów astronomii.

Przegląd ciekawych zjawisk zacznijmy jednak od Słońca, które znajdzie się najbliżej Ziemi już 4 stycznia o godzinie 16:00. Od gwiazdy będzie nas wówczas dzielić 147 milionów kilometrów.

1 stycznia w Warszawie Słońce wzeszło o godz. 7:45, a zaszło o godz. 15:34. Natomiast 31 stycznia wzejdzie o godz. 7:18, a zajdzie o godz. 16:21. W styczniu nasza dzienna gwiazda wstępuje w znak Wodnika.

W dniu 26 stycznia wystąpi obrączkowe zaćmienie Słońca, niewidoczne w Polsce. Pas zaćmienia obrączkowego przejdzie głównie przez Ocean Indyjski oraz przez południową Sumatrę, zachodnią Jawę oraz środkowe Borneo. Fazy częściowe zaćmienia będą widoczne w południowej Afryce, zachodniej Australii oraz południowo-wschodniej Azji.

Kolejność faz Księżyca w styczniu:

pierwsza kwadra (oświetlona prawa połowa tarczy) - 4 stycznia o godz. 12:56
pełnia (tarcza całkowicie oświetlona) - 11 stycznia o godz. 4:27
ostatnia kwadra (oświetlona lewa połowa tarczy) - 18 stycznia o godz. 3:46
nów (tarcza niewidoczna) - 26 stycznia o godz.8:55

Nasz naturalny satelita znajdzie się najbliżej Ziemi 10 stycznia o godz. 11:53, zaś najdalej nas 23 stycznia o godz. 1:12.

Dnia 7 stycznia wieczorem dojdzie do zakrycia gromady otwartej Plejady przez ciemny brzeg tarczy Księżyca. Zjawisko będzie widoczne w okolicach godziny 17, wysoko nad horyzontem i z terenu całego naszego kraju.

 

Planety:

Merkury będzie widoczny w styczniu zarówno na wieczornym, jak i porannym niebie. W pierwszej połowie miesiąca znajdziemy go wieczorem nisko nad południowo-zachodnim horyzontem. Najlepszym dniem do obserwacji będzie 8 stycznia, kiedy planeta wzniesie się na maksymalną wysokość prawie 7°. Przez teleskop będzie można wtedy zobaczyć tarczę Merkurego o średnicy 7'' w fazie zbliżonej do kwadry. W połowie miesiąca obserwacje nie będą już możliwe. Jednak Merkury wróci w ostatnich dniach stycznia, tym razem na niebo południowo-wschodnie, gdzie zobaczymy go tuż przed wschodem Słońca na wysokości 4°. Jego jasność wyniesie wtedy zaledwie +1m, jednak przez teleskop zobaczymy tym razem tarczę planety o małej fazie, o średnicy prawie 10''.

Niebo w styczniu 2009 - Astronomia

Wenus nadal pozostanie królową zimowego nieba, która wieczorami widoczna jest na niebie południowym i południowo-zachodnim (gwiazdozbiór Koziorożca), ale na razie niezbyt wysoko nad horyzontem. Planeta świeci z jasnością -4,5m i w ciągu miesiąca warunki widzialności planety praktycznie nie ulegają zmianie. Przez teleskop będzie można wtedy zobaczyć tarczę Wenus o średnicy 25'', w fazie zbliżonej do kwadry. W nocy z 14 na 15 stycznia planeta oddali się od Słońca na maksymalną odległość 47 stopni (tzw. maksymalna elongacja). Najciekawszy spektakl czeka nas 30 stycznia wieczorem, kiedy do Wenus dołączy Księżyc.

Mars i Jowisz znajdują się na niebie w pobliżu Słońca i są niewidoczne. 24 stycznia Jowisz znajdzie się w koniunkcji z gwiazdą.

Saturn to ostatnia dobrze widoczna planeta w tym miesiącu. Znajdziemy go w drugiej połowie nocy, w gwiazdozbiorze Lwa, jako „gwiazdę” o jasności 0,8m. W styczniu pierścienie Saturna ustawiają się praktycznie dokładnie swoim brzegiem w kierunku Ziemi, w związku z czym stają się niewidoczne, nie zaświetlając sąsiedztwa planety. Ułatwia to dostrzeżenie słabych księżyców Saturna, zwłaszcza Mimasa (12,9m) i Enceladusa (11,7m), nawet przez stosunkowo niewielkie teleskopy amatorskie. 15 stycznia przed świtem Saturn spotka się z Księżycem.

Uran może być widoczny gołym okiem, ale wyłącznie z dala od świateł miejskich. Dysponując teleskopem można próbować odnaleźć go, świecącego w gwiazdozbiorze Wodnika z jasnością 5,9m, jednak jego wysokość nad horyzontem (mierzona pod koniec zmierzchu astronomicznego, czyli dwie godziny po zachodzie Słońca) zmniejszy się w ciągu miesiąca od prawie 30° do zaledwie 14°.
21 stycznia Księżyc zbliży się do niego Księżyc. Pamiętajmy, że planety bardzo łatwo odróżnić od gwiazd, gdyż są nie tylko od nich jaśniejsze, ale i nie migocą.

Neptun znajduje się na niebie 16° niżej Urana, co przy jasności zaledwie 8m sprawia, że już na początku miesiąca jego obserwacja jest bardzo trudna, a w połowie stycznia staje się niemożliwa.

Planeta karłowata (134340) Pluton wschodzi nad ranem niedługo przed wschodem Słońca i jest niewidoczna, ginąc w blasku zorzy porannej.

Komety:

W styczniu nad ranem, w gwiazdozbiorze Wagi, coraz wyżej nad południowo-wschodnim horyzontem, będzie można przy pomocy lornetek obserwować kometę C/2007 N3 (Lulin), która 31 stycznia, na dwie godziny przed wschodem Słońca, wzniesie się na wysokość 22°. Jej blask cały czas rośnie, przez co staje się obiektem dostępnym obserwacjom przez średniej wielkości lornetki. Kometa maksimum swojego blasku osiągnie pod koniec lutego, gdy będzie na granicy widzialności gołym okiem.

Meteory:

W dniach od 1 do 5 stycznia promieniują Kwadrantydy (QUA). Maksimum aktywności w tym roku wypada niekorzystnie dla obserwatorów w Polsce, bo 3 stycznia w okolicach godziny 13:50 naszego czasu, a więc w trakcie dnia. Mimo tego, nad ranem w nocy z 2 na 3 stycznia i w nocy z 3 na 4 stycznia można liczyć na aktywność sięgającą 20-30 meteorów na godzinę. Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Smoka. Nazwa roju pochodzi od nieistniejącego już na dzisiejszych mapach gwiazdozbioru Quadrans Muralis, umieszczonego w początkach XIX w. na granicy gwiazdozbiorów Smoka, Herkulesa i Wolarza. W porannych obserwacjach Kwadrantydów w tym roku nie będzie przeszkadzał Księżyc w pierwszej kwadrze.

Inne ważne wydarzenia:

2 stycznia godz. 13 - Złączenie Urana z Księżycem w odl. 3°.

4 stycznia godz.15 - Merkury w maksymalnej elongacji wschodniej od Słońca w odległości 19°20'.

4 stycznia godz.16 - Ziemia w peryhelium na swej okołosłonecznej orbicie w odl. 147 mln km od Słońca.

7 stycznia godz.17 - Zakrycie gromady otwartej Plejady przez ciemny brzeg Księżyca przed pełnią, na wysokości 50° nad horyzontem, widoczne w całej Polsce (dla gwiazdy Electra = 17 Tau; 3,7m: Zielona Góra 16h33m — Lublin 16h43m).

Niebo w styczniu 2009 - Astronomia


14 stycznia godz.24 - Wenus w maksymalnej elongacji wschodniej od Słońca w odległości 47°07'.

15 stycznia godz.07 - Złączenie Saturna z Księżycem w odl. 7°.

18 stycznia godz.11 - Złączenie Merkurego z Jowiszem w odl. 3°.

19 stycznia godz.23:40 - Słońce wstępuje w znak Wodnika, jego długość ekliptyczna wynosi wówczas 300°.

20 stycznia godz.17 - Merkury w koniunkcji dolnej ze Słońcem.

22 stycznia godz.22 - Złączenie Wenus z Uranem w odl. 1°.

24 stycznia godz.08 - Jowisz w koniunkcji ze Słońcem.

25 stycznia godz.03 - Złączenie Marsa z Księżycem w odl. 1°.

25 stycznia godz.13 - Złączenie Merkurego z Księżycem w odl. 5°.

26 stycznia
Obrączkowe zaćmienie Słońca. Pas fazy obrączkowej zaćmienia rozpocznie się 26 stycznia 2009 o godzinie 6h06m na Atlantyku, na południowy-zachód od Przylądka Dobrej Nadziei (Afryka), w punkcie o współrzędnych ? = 34°33'S, ? = 11°46'W. Następnie pas przejdzie ok. 900 km na południe od Afryki, wkraczając na obszar Oceanu Indyjskiego. Pierwszym napotkanym lądem będą dopiero Wyspy Kokosowe, a następnie południowa Sumatra i zachodnia Jawa. W dalszej kolejności pas przetnie środkową część Borneo i północno-wschodnią część Celebes. Zaćmienie obrączkowe zakończy się 26 stycznia 2009 o godzinie 9h52m w pobliżu wyspy Mindanao na Filipinach, w punkcie o współrzędnych ? = 3°42'N, ? = 123°59'E. Maksymalny czas trwania fazy obrączkowej dla obserwatora na Ziemi będzie wynosił 7m53,7s, wielkość fazy maksymalnej F = 0,9282. W Polsce zaćmienie niewidoczne.

26 stycznia godz.05 - Złączenie Jowisza z Księżycem w odl. 0,7°.

27 stycznia godz.11 - Złączenie Merkurego z Marsem w odl. 4°.

27 stycznia godz.19 - Złączenie Neptuna z Księżycem w odl. 1°.

29 stycznia godz.24 - Złączenie Urana z Księżycem w odl. 4°.

30 stycznia godz.10 - Złączenie Wenus z Księżycem w odl. 2°.

(Momenty złączeń planet z Księżycem podane są dla współrzędnych Warszawy. Dla każdego złączenia podano momenty największego zbliżenia obiektów na niebie. Podane są wszystkie złączenia, nie tylko widoczne w Polsce).

Odsłony: 5399