Zimowe niebo to domena jasnych gwiazd i konstelacji. Chyba nie ma bardziej sprzyjającej pory roku do podziwiania tak wielu gwiazd pierwszej wielkości.

W styczniu noce jednak są coraz krótsze a Słońce na coraz dłużej pojawia się nad horyzontem. W tym miesiącu szykuje nam kilka niespodzianek w postaci: obrączkowego zaćmienia Słońca, opozycji Marsa czy też maksimum aktywności Kwadrantydów, które również powinno być nie lada atrakcją dla fanów astronomii.

Przegląd ciekawych zjawisk zacznijmy jednak od Słońca, które znajdzie się najbliżej Ziemi już 3 stycznia o godzinie 1:00. Od gwiazdy będzie nas wówczas dzielić 147 milionów kilometrów. 20 stycznia o godzinie 5:27 Słońce wstąpi w znak Wodnika. W dniu 15 stycznia wystąpi obrączkowe zaćmienie Słońca, niewidoczne w Polsce.

Kolejność faz Księżyca w styczniu:

Ostatnia kwadra (oświetlona lewa połowa tarczy) - 7 stycznia o godzinie 11:40,
Nów (tarcza niewidoczna) - 15 stycznia o godzinie 8:11,
Pierwsza kwadra (oświetlona prawa połowa tarczy) - 23 stycznia o godzinie 11:53,
Pełnia (tarcza całkowicie oświetlona) - 30 stycznia o godzinie 7:18.

Księżyc znajdzie się najbliżej Ziemi 1 stycznia o godzinie 21:34, najdalej nas 17 stycznia o 2:40 i ponownie najbliższej 30 stycznia o 10:03.

Planety

Merkury będzie widoczny w styczniu codziennie krótko przed wschodem Słońca nisko nad południowo-wschodnim horyzontem. 13 stycznia do Merkurego dołączy Księżyc, dzięki czemu planetę łatwiej będzie odnaleźć na niebie. Maksymalną wysokość,
wynoszącą prawie 6°, planeta osiągnie w dniu 19 stycznia, świecąc wtedy z jasnością 0,2m. Przez teleskop można w tym okresie zobaczyć tarczę Merkurego o średnicy 8'' w fazie zbliżonej do kwadry.

Wenus znajduje się na niebie w pobliżu Słońca i jest niewidoczna (11 stycznia planeta znajdzie się w górnej koniunkcji ze Słońcem).

Mars pozostanie w styczniu władcą nieba i widoczny jest przez całą noc na pograniczu gwiazdozbiorów Lwa i Raka, świecąc z jasnością -1,3m. W dniu 29 stycznia o 20:48 planeta znajdzie się w opozycji do Słońca, natomiast już 27 stycznia o 19:44 nastąpi największe zbliżenie Marsa do Ziemi na odległość 99 331 411 km. Średnica tarczy planety osiągnie wtedy 14'', co umożliwi obserwacje szczegółów powierzchniowych przez niewielkie teleskopy amatorskie. W obserwacjach pomocne będzie położenie Marsa wysoko na nocnym niebie, w momencie górowania osiągające aż 60° nad horyzontem.
W nocy z 29 na 30 stycznia Marsowi będzie na niebie towarzyszyć Księżyc zbliżający się do pełni.

Jowisz powoli zbliża się do Słońca więc w styczniu będą pogarszać się warunki do jego obserwacji. Obecnie możemy próbować odnaleźć go wieczorem nisko nad południowo-zachodnim horyzontem w gwiazdozbiorze Lwa. Pod koniec stycznia rozmiar tarczy planety wyniesie 33" a jasność -2,0m.

Saturn widoczny jest w drugiej połowie nocy, w gwiazdozbiorze Panny jako „gwiazda” o jasności 0,8m. Zbliża się on do Ziemi dlatego warunki obserwacyjne znaczenie się poprawiają. Przez teleskop zobaczymy coraz lepiej widoczny system pierścieni planety.Przez cały miesiąc zarówno jasność jak i rozmiar tarczy planety będą rosły - 1 stycznia wyniosą 0,9m, 18", a 31 stycznia 0,7m, 19".

Uran świeci na granicy gwiazdozbiorów Ryb i Wodnika z jasnością 5,9m, jednak jego wysokość nad horyzontem (mierzona pod koniec zmierzchu astronomicznego, czyli dwie godziny po zachodzie Słońca) zmniejsza się w ciągu miesiąca od ponad 30° do
zaledwie 17°.

Neptun znajduje się na niebie prawie 30° niżej, co przy jasności zaledwie 8m sprawia, że jego obserwacja jest już niemożliwa.

Planeta karłowata (134340) Pluton jest niewidoczna ponieważ znajduje się na niebie zbyt blisko Słońca.

Meteory

W dniach od 1 do 5 stycznia promieniują Kwadrantydy. Maksimum aktywności spodziewane jest 3 stycznia. Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Smoka. W wieczornych obserwacjach Kwadrantydów w tym roku nie będzie przeszkadzał Księżyc zbliżający się do ostatniej kwadry.

Inne wydarzenia:

4 stycznia godz. 01 - Ziemia w peryhelium na swej okołosłonecznej orbicie w odl. 147 mln km od Słońca.
3 stycznia godz.08 - Złączenie Marsa z Księżycem w odl. 7°.
4 stycznia godz.10 - Merkury w koniunkcji dolnej ze Słońcem.
5 stycznia godz.09 - Złączenie Merkurego z Wenus w odl. 3°.
6 stycznia godz.15 - Złączenie Saturna z Księżycem w odl. 8°.
11 stycznia godz.22 - Wenus w koniunkcji górnej ze Słońcem.
13 stycznia godz.20 - Złączenie Merkurego z Księżycem w odl. 5°.
15 stycznia - Obrączkowe zaćmienie Słońca. W Polsce zaćmienie niewidoczne.
15 stycznia godz.10 - Złączenie Wenus z Księżycem w odl. 0,5°.
17 stycznia godz.22 - Złączenie Neptuna z Księżycem w odl. 3°.
18 stycznia godz.07 - Złączenie Jowisza z Księżycem w odl. 3°.
20 stycznia godz.05:27 - Słońce wstępuje w znak Wodnika, jego długość ekliptyczna wyniesie wówczas 300°.
20 stycznia godz. 07 - Złączenie Urana z Księżycem w odl. 5°.
27 stycznia godz. 09 - Merkury w maksymalnej elongacji zachodniej od Słońca w odległości 24°45'.
27 stycznia godz. 20 - Mars najbliżej Ziemi w odległości 99 331 411 km.
29 stycznia godz. 21 - Mars w opozycji do Słońca.