Listopad to miesiąc, w którym całymi tygodniami nie widać nawet skrawka czystego nieba. Kiedy jednak już się odsłoni listopadowy firmament, jest co podziwiać!

Do takich zjawisk możemy zaliczyć w tym miesiącu: aktywność aż trzech ciekawych rojów meteorów oraz dobre warunki do obserwacji Jowisza, Saturna i Wenus. Oprócz tego, w nocy z 17 na 18 listopada możemy zapolować na deszcz Leonidów (już od 22:00).
W listopadzie dni są coraz krótsze. W Warszawie 1 listopada Słońce wzejdzie o godz. 6:31, a zajdzie o godz. 16:07. 30 listopada wschód naszej dziennej gwiazdy będzie można obserwować o godz. 5.21, a zachód o godz. 15.28.

Bezksiężycowe noce będziemy mieli na początku listopada, bowiem kolejność faz Księżyca jest w tym miesiącu następująca:
nów - 6 listopada o godz. 5:51,
pierwsza kwadra - 13 listopada o godz. 17:59,
pełnia - 21 listopada o godz. 18:27
ostatnia kwadra - 28 listopada o godz. 21:36.

W perygeum (najbliżej naszej planety) Księżyc znajdzie się 3 listopada o 18:23 i 30 listopada o godz. 20:10, w apogeum (najdalej) 15 listopada o 12:48m i ponownie w perygeum 30 listopada o 19h10m.

Planety i planety karłowate

Merkury pojawi się w ostatnich dniach listopada tuż po zachodzie Słońca bardzo nisko nad zachodnim horyzontem. Obserwacja planety jest jednak raczej niemożliwa, gdyż planeta znajduje się blisko Słońca.

Wenus świeci nad ranem, nad północno-wschodnim horyzontem, z jasnością -3,8m. Warunki widoczności planety w ciągu miesiąca szybko się poprawiają, dzięki temu pod koniec miesiąca, godzinę przed wschodem Słońca, świecić będzie już 20 stopni nad horyzontem. Przy jej dużym blasku, nie będzie problemów z jej odnalezieniem. Przez teleskop dostrzeżemy wtedy tarczę Wenus w postaci bardzo wąskiego sierpa o średnicy 42''.

Mars z jasnością +1,4m ginie w blasku zorzy wieczornej i jego obserwacja jest niemożliwa.

Jowisz widoczny jest w pierwszej połowie nocy na granicy gwiazdozbiorów Wodnika i Ryb. Planeta świeci z dużym blaskiem -2.7 wielkości gwiazdowych, co pozwala na bardzo łatwą identyfikację. Przez teleskop możemy obserwować tarczę Jowisza o średnicy 45'', zmiany w układzie chmur planety oraz zjawiska w systemie jej księżyców galileuszowych.

Saturn świeci nad ranem z jasnością +0,7m w konstelacji Panny. Warunki do jego obserwacji z czasem się poprawiają. Pod koniec miesiąca, godzinę przed wschodem Słońca, widać go na wysokości 30 stopni nad horyzontem.

Uran widoczny jest w pierwszej połowie nocy, w gwiazdozbiorze Ryb, jako „gwiazda” o jasności 5,8m. W dobrych warunkach może być widoczny gołym okiem.

Neptun świeci z jasnością 7,9m wieczorem w gwiazdozbiorze Koziorożca, na wysokości 20° nad południowym horyzontem (półtorej godziny po zachodzie Słońca).

Planeta karłowata (134340) Pluton znajduje się na niebie zbyt blisko Słońca i jest niewidoczna.

Meteory

Od 25 września do 25 listopada promieniują meteory z kompleksu Taurydów, związanego z kometą krótkookresową 2P/Encke: Południowe Taurydy (STA) i Północne Taurydy (NTA). Radianty meteorów leżą w gwiazdozbiorze Byka. Maksimum aktywności STA przypada 5 listopada, natomiast NTA 12 listopada. W obrębie omawianych rojów stosunkowo często występują jasne bolidy. W bieżącym roku możliwa jest ich wzmożona aktywność. Tym razem obserwacjom STA nie będzie przeszkadzał Księżyc tuż przed nowiem, natomiast w momencie maksimum NTA Księżyc w pierwszej kwadrze nie będzie przeszkadzał w obserwacjach tego roju w drugiej połowie nocy.

Od 10 do 21 listopada promieniują meteory z roju Leonidów (LEO), związanego z kometą 55P/Tempel-Tuttle. Radiant meteorów leży w gwiazdozbiorze Lwa. Główne maksimum aktywności przypada w tym roku 17 listopada o 22:15, jednak możliwe jest wystąpienie innych maksimów. W obserwacjach w drugiej połowie nocy nie będzie przeszkadzał Księżyc po pierwszej kwadrze.

Od 15 do 25 listopada promieniują Alfa Monocerotydy, z maksimum w okolicach nocy 21 listopada, w którym obserwuje się 2-3 meteory na godzinę. Rój ten lubi popisywać się wybuchami aktywności, w których widać nawet kilkaset meteorów na godzinę. (AJ)