Ceres (1) - planeta karłowata

Ceres – planeta karłowata odkryta w 1801 roku przez włoskiego astronoma Giuseppe Piazzi'ego 1 stycznia 1801 w obserwatorium astronomicznym w Palermo. Do 24 sierpnia uważana za największą ze wszystkich planetoid z pasa głównego między orbitami Marsa i Jowisza o numerze katalogowym 1.

Ceres porusza się wokół Słońca w środku głównego pasa asteroid w średniej odległości 2,77 j.a. od naszej Dziennej Gwiazdy. Najmniejsza odległość Ceres od Słońca (peryhelium) wynosi 2,54 j.a., największa zaś (aphelium) to 2,99 j.a. Okres orbitalny wynosi 4 lata i 220 dni. Orbita Ceres nachylona jest względem ekliptyki pod kątem 10,6°, mimośród zaś ma wartość 0,08. Planetoida należy do rodziny planetoidy Gefion a nazywanej też czasem rodziną Ceres lub rodziną Minerva.

Ceres jest niestety niedostrzegalna gołym okiem ze względu na małą jasność wizualną (ok. 7,3 wielkości gwiazdowej). Można ją jednak dostrzec prze lornetkę. Najlepszy okres do jej obserwacji jest podczas opozycji.

Rozmiary Ceres to 975×909 km. Jest ona największym obiektem wśród planetoid pasa głównego. Jej masa wynosi 9,35×1020 kg i stanowi – jak się przypuszcza – ponad 25% masy wszystkich pozostałych planetoid. Wokół swej własnej osi obraca się w czasie 9h 4m. Średnia gęstość materii, z której jest zbudowana szacowana jest na 2,077±0,036 g/cm³.

Powierzchnia Ceres ma ciemny odcień, pokryta jest materiałem bogatym w węgiel. Badania radarowe wykazały, że powierzchnię Ceres zalega drobnoziarnisty pył zwany regolitem. Dokładniejsze obserwacje szczegółów na powierzchni tej planety karłowatej stały się możliwe dopiero po wyniesieniu na orbitę okołoziemską teleskopu Hubble’a, przez który dostrzeżono ciemną plamę (nazwaną „Piazzi” od nazwiska odkrywcy) o średnicy 250 km. Dalsze obserwacje pozwoliły zidentyfikować jeszcze pewną jasną formację o średnicy ok. 400 km i inne szczegóły, których pochodzenie nie jest na razie znane.

Wnętrze Ceres składa się z dużego skalnego jądra, ponad którym rozciąga się warstwa lodu wodnego i cienka skorupa zewnętrzna z lekkich minerałów. Podczas tworzenia się Układu Słonecznego Ceres przechodziła bogatą ewolucję, podczas której ciepło wydzielające się z jej wnętrza roztapiało lód i utworzyło wewnętrzny płaszcz z ciekłej wody, wypychając ją ku górze. Cięższe pierwiastki i minerały (np. krzem) wędrowały ku jądru. Jak się ocenia masa Ceres to od 17 do 27% woda – jej ilość pięciokrotnie przewyższa ilość tej cieczy na Ziemi. Mimo swej „planetarnej budowy” – zdecydowanie innej niż w przypadku pozostałych planetoid – Ceres nie rozwinęła się do postaci pełnoprawnej planety. Prawdopodobnie przeszkadzały jej w tym ogromne siły grawitacyjne ze strony Jowisza i Marsa.

NASA planuje w roku 2015 badanie bezpośrednie planetoidy Ceres za pomocą sondy kosmicznej Dawn.

 

 

 

Odsłony: 19735