Jowisz

Jowisz jest piątą według oddalenia od Słońca i największą planetą Układu Słonecznego, a po Słońcu, Księżycu i Wenus - czwartym pod względem jasności obiektem na ziemskim niebie.

DANE LICZBOWE:

Średnia odległość od słońca 778 330 000 km
Średnica na równiku 142,984 km
Okres obiegu wokół słońca 11,86 lat ziemskich
Okres obrotu 9 godz. 55 min. 30sek.
Prędkość orbitalna 13,06 km/s
Temperatura powierzchni -150°C
Masa (masa Ziemi = 1) 317,93
Średnia gęstość (gęstość wody = 1) 1,33
Grawitacja na powierzchni (grawitacja Ziemi = 1) 2,54
Liczba księżyców 63

 

Jowisz okrąża Słońce po prawie kołowej orbicie w odległości ponad pięciokrotnie większej niż odległość Ziemi od Słońca (5,2 j.a.); jego średnia prędkość orbitalna wynosi 13 km/s, a okres obiegu wokół Słońca trwa prawie 12 lat. Chociaż masa Jowisza stanowi zaledwie tysięczną część masy Słońca, jest 318 razy większa od masy Ziemi. Średnica Jowisza przewyższa średnicę Ziemi mniej więcej 11 razy i wynosi prawie 143 tys. km. Średnia gęstość największej planety Układu Słonecznego jest więc czterokrotnie mniejsza od średniej gęstości Ziemi i równa się 1,3 g/cm3. Planeta szybko wiruje wokół osi niemal prostopadłej do płaszczyzny swej orbity: pełny obrót wykonuje w ciągu niespełna 10 godzin i jest to najkrótszy okres obrotu wśród wszystkich planet naszego systemu. Konsekwencją szybkiego obrotu jest stosunkowo duże spłaszczenie globu Jowisza: jego promień równikowy jest o 4200 km dłuższy od promienia biegunowego.

Porównanie Jowisza z Ziemią

Jowisz jest gazowym olbrzymem. Nie ma stałego gruntu. Zbudowany w znacznej części z ciekłego wodoru, glob Jowisza otoczony jest gazową atmosferą, złożoną przede wszystkim z wodoru (około 81%) i helu (blisko 19%) z niewielkimi domieszkami substancji bogatych w wodór: metanu, amoniaku i pary wodnej, a także acetylenu, cyjanowodoru oraz tlenku węgla.

 

Budowa Jowisza

 

WARSTWA GRUBOŚĆ SKŁAD
skorupa - skały krzemowe
płaszcz 600km skały krzemowe
jądro 1800km żelazo i nikiel

Obserwując Jowisza, nie zobaczymy szczegółów powierzchni, lecz przede wszystkim ciemne pasy i jasne strefy. Jasne strefy związane są prawdopodobnie z ruchami na zewnątrz atmosfery, natomiast ciemne pasy z ruchem w dół. Często możemy dostrzec także jasne i czerwone plamy, mosty i girlandy pomiędzy pasmami, które zmieniają się w dość krótkim czasie. Są to ogromne wiry i huragany wiejące z siłą 150 m/s, co sprawia, że atmosfera ma niewielkie amplitudy temperatur. Najbardziej charakterystycznym tworem powierzchni Jowisza jest tzw. Wielka Czerwona Plama, będąca prawdopodobnie gigantycznym zawirowaniem w powierzchniowej warstwie obłoków, przypominającym ziemskie cyklony. Długowieczność i wielkość plamy sprawiają, że ciągle brak jest wiarygodnego wyjaśnienia, co może być źródłem energii podtrzymującej jej istnienie.

Wielka Czerwona Plama

Jowisz ma wiele satelitów. Są to bardzo interesujące obiekty. Najsłynniejsze z nich, odkryte w 1610 roku przez Galileusza, to: Io, Europa, Ganimedes i Kalisto. Księżyce krążą wokół planety po kołowych orbitach, dokładnie w płaszczyźnie jej równika. Rozmiarami zbliżone są do naszego Księżyca i podobnie jak on zwracają się ku macierzystej planecie stale tą samą stroną. Można je łatwo zobaczyć, obserwując Jowisza nawet przez zwykłą lornetkę.

Bez wątpienia najciekawszymi satelitami Jowisza są Europa i Io. Europę prawdopodobnie pokrywają oceany, w których na dużej głębokości być może istnieje życie organiczne. Na Io występuje silna aktywność wulkaniczna – skutek działania sił pływowych Jowisza. Ganimedes jest największym księżycem w Układzie Słonecznym, większym od Merkurego i Plutona.

Cztery największe księżyce Jowisza (Ganimedes, Europa, Io i Kalisto)

Obserwacje Jowisza

Do amatorskiej obserwacji Jowisza i jego księżyców wystarczy dobra lornetka, aby jednak obserwować cienie satelitów na tarczy planety, należy użyć teleskopu o średnicy co najmniej 12 cm. Dzięki zastosowaniu powiększenia 60 – 100-krotnego można dostrzec charakterystyczne pasy w atmosferze, ich barwy i pofałdowania, a także Wielką Czerwoną Plamę.

Większy sprzęt obserwacyjny - teleskopy o średnicy powyżej 200 mm - pozwalają obserwować atmosferę Jowisza z zawirowaniami pasów. Jeśli taki teleskop sprzęgniemy z komputerem i kamerką internetową wstawioną w ognisko zwierciadła teleskopu - czyli po prostu w miejsce okulara teleskopu - można nagrywać filmy, a następnie poddać je obróbce specjalnym oprogramowaniem iris, iraf, astrostack (ten ostatni najpopularniejszy wśród początkujących astronomów). Obróbka ta polega na analizowaniu wszystkich klatek filmu, co pozwala na oddzielenie szumu od powtarzającej się informacji. W ten sposób można kilkakrotnie zwiększyć rozdzielczość zdjęcia (tą samą technologią są obrabiane zdjęcia z teleskopu Hubble'a).

Odsłony: 13390